Trên thị trường chứng khoán hiện tượng tâm lý đám đông này rất phổ biến, nguyên nhân chính là vì khi một cổ phiếu được động người mua, thì dòng tiền trên thị trường chứng khoán chảy về cổ phiếu đó nhiều, nên giá sẽ tăng mang theo lợi nhuận cho các nhà đầu tư mua ngay từ đầu. Tuy nhiên nếu nhà đầu tư mua cuối cùng theo đám đông, sẽ là người ôm rủi ro đu đỉnh chứng khoán, giá xuống đám đông ồ ạt bán ra họ sẽ bán không kịp và ôm lỗ rất nặng.
Tâm lý đám đông là gì?
Tâm lý đám đông là một hiện tượng tâm lý ở một cá nhân bị chi phối bởi các hành vi của đám đông những người có liên quan. Quyết định của cá nhân này thường đưa ra dựa trên quyết định của đám đông, họ bị chi phối tâm lý đến mức đánh mất khả năng ra quyết định khách quan, mà chỉ dựa vào hành vi của những người xung quanh.
Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, tâm lý đám đông này không chỉ tác động đén từng mã cổ phiếu, mà còn tác động đến các nhóm ngành, toàn thị trường, thời gian dó thể theo ngày, theo tháng, hay thậm chí cả quí.
Tâm lý đám đông đầu tư – con dao hai lưỡi trong việc ra quyết định đầu tư cổ phiếu
Theo giới phân tích, lợi nhuận từ đầu tư chứng khoán luôn đi kèm rủi ro. Việc chạy theo đám đông, bất chấp các chỉ số thị trường có thể dẫn đến thua lỗ.
Chúng ta thường hay chạy theo đám đông mặc dù mọi người đều hiểu rằng việc làm đó thường là không tốt, đặc biệt trong đầu tư chứng khoán.
Ai tham gia trên thị trường chứng khoán đều đã ít nhất một lần nghe về khái niệm tâm lý đám đông, nhưng đến lúc cần phải có quyết định của riêng mình thì họ vẫn hành xử theo đám đông.
Nguyên nhân sâu xa đến từ việc chúng ta rất ngại đứng một mình, đối lập với đám đông, làm khác đi so với đám đông.
Nếu như bạn nghĩ rằng số đông đang mua cổ phiếu A và bán cổ phiếu B thì bạn sẽ hành xử y như họ. Nhiều khi kết quả là bạn sẽ thua lỗ.
Không nên hành xử theo đám đông, nói thì đơn giản nhưng khi cả thị trường đang tranh nhau bán thì bạn sẽ rất khó để kiên nhẫn mua vào hoặc ít nhất là nắm giữ cổ phiếu.
Tương tự, khi cả thị trường tranh nhau mua thì bạn cũng khó có thể bình tĩnh mà đứng ngoài. Làm theo đám đông cho ta cảm giác an toàn, làm khác đám đông cho ta cảm giác bất an.
Tâm lý đám đông đôi khi không đem lại “hoa hồng” cho nhà đầu tư như mong muốn, bởi trên thế giới đã từng có rất nhiều minh chứng cho sự sụp đổ vì tâm lý đám đông.
Thế giới đã chứng kiến nhiều vụ nổ bong bóng và khủng hoảng như khủng hoảng Hoa tulip – Hà Lan (1634-1637), bong bóng South Sea – Anh ( 1711-1720), khủng hoảng bất động sản Florida- Mỹ (1920-1922), đại suy thoái thế giới 1929, khủng hoảng 1987, khủng hoảng Châu Á 1997, khủng hoảng dotcom (2001)….Và gần đây nhất là cuộc khủng hoảng chứng khoán Mỹ năm 2008.
Lời khuyên để kiểm soát tâm lý đầu tư cổ phiếu không theo đám đông
Các nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm đã chỉ ra rằng, nhà đầu tư cần học cách nhận biết cảm xúc, không để những cảm xúc hạnh phúc khi giá chứng khoán tăng hay buồn bã khi giá chứng khoán giảm ảnh hưởng tới quyết định đầu tư của mình.
Các chuyên gia cũng khuyên rằng, nhà đầu tư cần loại bỏ tâm lý “đen -đỏ” hoặc muốn chiến thắng người khác bằng việc đưa ra các dự đoán. Xây dựng một chiến lược đầu tư hợp lý không thể gây tổn thương cho bạn trong dài hạn.
Một điểm nữa là đừng nhìn vào giá của chứng khoán hàng ngày, vì giá biến động là điều tất nhiên và nó không phản ánh thay đổi đáng kể vào giá trị của chứng khoán mà bạn sở hữu.
Lập một kế hoạch đầu tư và xác định mức lợi nhuận kỳ vọng, mức độ rủi ro có thể chấp nhận, quản lý danh mục đầu tư của bạn theo kế hoạch đó và đừng cố gắng đạt được càng nhiều lợi nhuận càng tốt.
